Caert- en Metinghboek van de prochie Swijndrecht: De Kercken Cauter. 1782.
Graag uw opmerkingen en andere interessante informatie. Bezoek ons Forum.
De Schelde, die voor Zwijndrecht en Burcht stroomt, was eeuwenlang de grens tussen het graafschap Vlaanderen en het hertogdom Brabant.
De huidige Zaadgracht ter hoogte van de PolderstraatIn 1782 tekende Petrus Stijnen, beëdigd landmeter, een Caert- en Metinghboek van de prochie Swijndrecht. De grens tussen Zwijndrecht Ten Hooghen (de dorpskern van toen) en Zwijndrecht Ten Leeghe (de Borgerweertpolder met Vlaams Hoofd) werd gevormd door de Zaadgracht die tot aan de Blokkersdijk liep. De Blokkersdijk liep uit op de Schelde en vervolledigde dan deze ‘binnengrens’ (kaart hierboven).
Samenvloeing van Burchtse Scheibeek (boven) en Laarbeek (onder)Maar er waren nog andere gemeentegrenzen. Zo was het de Burchtse Scheibeek die de grens vormde tussen Zwijndrecht en Burcht.
De Laer Cauter in 1782 met de Burchtse Scheibeek in het zuiden
De Zwaluwbeek vandaag.De grens tussen Burcht en Kruibeke werd gevormd door de Zwaluwbeek. Met de wet van 1923 werd een deel van Kruibeke bij Burcht gevoegd en verloor de beek haar status van grens.
De grens tussen Zwijndrecht en Burcht met Melsele is minder goed te traceren. De wijken Ponjaard, Gavers, Vendoorn, Nieuwland en Schaarbeek hoorden thuis in de drie gemeenten en zijn nu nog gekend als plaatsaanduiding en straatnaam.
Het huidige pad loopt ongeveer waar de Suikerdijk lag. Rechts het Burchtse Weel.De Suikerdijk vormde de grens tussen de Zwijndrechtse Borgerweertpolder en Burcht. Deze grens was al eens aangepast door de aankoop van een deel van de gronden rond de jaren 1900 om er een staalfabriek te vestigen en uit te breiden, de ‘Aciéries Belgo-Hollandaises’. De oorspronkelijke Suikerdijk lag meer richting de Burchtse dorpskern. De directie van de fabriek zou er voor zorgen dat de Suikerdijk iets verder richting Vlaams Hoofd weer opgebouwd werd. Later werd op deze gronden de aluminiumfabriek ‘ Laminoirs de l’ Escaut‘ later ook gekend als ‘de Sidal’ opgericht. Vandaag is deze dijk een stukje van de fietssnelweg F4. Sinds 01.01.2025 is ligt de grens tussen de nieuwe fusiegemeente Beveren-Kruibeke-Zwijndrecht (in Oost-Vlaanderen) en de stad en de provincie Antwerpen hier 40 meter voorbij; aan het einde van het Neuzenbergbos.
Gemeentegrens Zwijndrecht en Melsele. Grenspaaltje in het gras aan Half Maan..Bij wet van 19.03.1923 die op 01.04.1923 in praktijk ging, werden Zwijndrecht en Burcht deel van de provincie Antwerpen. De grens tussen beide provincies kwam elders te liggen. De forten van Kruibeke (fort Van Eepoel), Zwijndrecht (fort Brosius) en Kallo (fort Sint Marie III) lagen aan de Krijgsbaan en aan de Defensieve Dijk. De ‘nieuwe’ grens kwam op 40 meter hiervan te liggen. ‘Oude grenzen’ vervielen. En voor wie goed wil kijken en zoeken: er staan nog gemeentegrenspaaltjes uit 1923.
Waarom en hoe de vorige provinciegrensverandering er moest komen, kan u lezen in jaarboek 2023 onder de titel ‘De provinciegrensverandering van 19.03.1923 en de gevolgen hiervan voor Zwijndrecht, Burcht en vooral Vlaams Hoofd’. Het jaarboek kan u ontlenen in de plaatselijke bibliotheek of online lezen op onze website onder ‘publicaties/papieren publicaties’.
Wil u meer te weten komen over de ‘Laminoirs de l’Escaut’? Lees dan het artikel in jaarboek 2013.
Het portretje van maart 2023 vertelt u dan weer iets meer over de provinciale grenspalen en vindt u terug op de website onder ‘publicaties/portretjes’.
Voor meer over het Neuzenbergbos kan u terecht bij het portretje van november 2022 en ook de drie nog bestaande forten in onze gemeente verdienden hun portretje: in mei 2014, maart en oktober 2019 en nog in februari 2020.
Tekst en foto’s: Mireille Schaekers
Bronnen: Caert- en Metinghboek van de prochie Swijndrecht, provinciearchief Antwerpen